Erken Doğum Nedir?
Erken doğum, gebeliğin 37. haftasından önce gerçekleştiğinde tanımlanır ve bebek sağlığı açısından ciddi riskler taşır. Bu riski artıran önemli nedenlerden biri de rahim ağzı yetmezliği olarak bilinen durumdur. Bu yazıda, bu durumu nasıl tanıdığımızı, hangi durumlarda serklaj (rahim ağzı dikişi) uygulandığını ve farklı serklaj yöntemlerini ele alıyoruz.
Rahim Ağzı Yetmezliği Nedir?
Rahim ağzı (serviks), gebelik boyunca kapalı kalmalı ve doğuma kadar yavaş yavaş açılmalıdır. Ancak bazı kadınlarda rahim ağzı gebeliğin erken dönemlerinde ağrısız bir şekilde açılabilir. Bu durum, rahim ağzı yetmezliği (servikal yetmezlik) olarak adlandırılır. Tekrarlayan ikinci trimester gebelik kayıpları ya da erken doğum öyküsü olan kadınlarda bu durumdan şüphelenilir.
Tanı, vajinal muayene, geçmiş gebelik öyküsü ve özellikle 16–24. haftalar arasında yapılan transvajinal ultrason ile servikal uzunluğun ölçülmesiyle konur. 25 mm’nin altındaki ölçümler, dikkatli takip ve müdahale gerektirebilir.
Serklaj Nedir? Ne Zaman Uygulanır?
Serklaj, rahim ağzının kuvvetlendirilmesi amacıyla uygulanan cerrahi bir işlemdir. Rahim ağzına dikiş atılarak doğumun başlaması geciktirilir ve erken doğum riski azaltılır. Ancak bu işlem her hastaya önerilmez; zamanlama ve endikasyon çok önemlidir.
Serklaj 3 farklı temele dayanarak uygulanabilir:
- Öyküye dayalı serklaj (history-indicated): Daha önce açıklanamayan 2. trimester kayıpları olan kadınlara uygulanır.
- Ultrason bulgusuna dayalı serklaj (ultrasound-indicated): Servikal uzunluk 25 mm’nin altına inerse düşünülür.
- Fiziksel muayeneye dayalı serklaj (exam-indicated): Muayenede rahim ağzında açılma saptanırsa yapılır.
Kliniğimizde, serklaj kararı kapsamlı risk değerlendirmesi, ultrasonografi, vajinal kültür ve gerekirse MRG gibi ileri görüntüleme teknikleriyle verilir. Enfeksiyon, aktif kasılma gibi durumlarda kesinlikle serklaj uygulanmaz.
Vajinal ve Karından Serklaj: Hangi Yöntem, Kime?
Vajinal yolla serklaj (McDonald veya Shirodkar teknikleri), en sık uygulanan yöntemdir. Başarı şansı yüksektir ve genellikle 36–37. haftada dikiş alınır. Bazı durumlarda ise bu yol uygun olmayabilir:
- Önceki serklaj başarısız olmuşsa
- Rahim ağzı travmaya bağlı hasar görmüşse
- Rahim ağzı alınmışsa (konizasyon vb.)
Bu durumlarda, laparoskopik (kapalı) abdominal serklaj uygulanabilir. Bu yöntemin avantajları:
- Daha az ağrı
- Daha kısa hastanede kalış süresi
- Daha erken günlük yaşama dönüş
Bu ileri cerrahi uygulama, kliniğimizde yüksek deneyime sahip ekiplerce yapılmakta, hasta özelinde karar verilmektedir.
Ne Zaman Serklaj Uygulanmaz?
Her ne kadar serklaj, erken doğumu önlemede etkili olsa da bazı durumlarda uygulanması sakıncalıdır:
- Aktif doğum eylemi
- Vajinal kanama
- Amniyon sıvısı kaçağı
- Enfeksiyon bulguları
İkiz gebeliklerde serklaj, genel olarak önerilmez, çünkü enfeksiyon ve erken doğum riski artabilir.
Bilimsel Kanıtlar Işığında Serklaj
Güçlü Öneriler (A Düzeyi Kanıt):
- Önceki erken doğum öyküsü olan ve servikal uzunluğu 25 mm altında saptanan gebelerde serklaj, erken doğumu önlemede etkilidir.
- Bu müdahale, bebekteki ölüm ve kalıcı hasar risklerini azaltabilir.
Sınırlı Öneriler (B ve C Düzeyi Kanıt):
- Aktivite kısıtlaması, yatak istirahati gibi önlemlerin tek başına etkisi sınırlıdır.
- İkiz gebeliklerde serklaj çoğu zaman ters etki yaratabilir.
- Proflaktik antibiyotik veya kas gevşetici ilaçlar, serklaj etkinliğini artırmaz.
Kliniğimizin Yaklaşımı
Prof. Dr. Arda Lembet liderliğindeki kliniğimizde, serklaj kararı standart protokollere değil, kişiselleştirilmiş klinik değerlendirmeye dayanır. Risk profili, önceki gebelik öyküsü, vajinal flora durumu ve yaşam koşulları detaylı olarak analiz edilir. Gerektiğinde pelvik taban değerlendirmesi, mikrobiom analizi ve yaşam tarzı optimizasyonlarıyla birlikte multidisipliner bir izlem planı oluşturulur.
